Hoe diëten wel werken? Ik zal het je uitleggen. Ik spreek vaak genoeg vrouwen die zeggen: dit dieet werkt wél. En dat is ook zo. Een dieet werkt vaak wel. Vaak eet je met een dieet, of het nou koolhydraatarm is, of keto, of intermittent fasting, minder dan normaal. Je sluit immers bepaalde voedselgroepen uit, of eet op bepaalde momenten niet. En, dat zorgt er vaak voor dat ze werken. En daarmee bedoel ik: op de korte termijn. Je valt af, en denkt: Yes, dit werkt!
Het probleem is alleen wat er in de maanden of jaren daarna gebeurt. Want we zien zoiets vaak als een een-richtingstripje naar ons doelgewicht. En de vraag is of dat altijd zo werkt. In de onderstaande video (of beluister als podcast) vertelde ik meer over:
- 1. de metafoor van de busreis ;
- 2. de twee redenen waarom we blijven jojoën ;
- 3. en hoe je stopt met die discussie in je hoofd over of je iets wel of niet moet eten.
bekijk de instagram live terug
beluister als podcast - Seizoen 2 Aflevering 13
Hoe diëten wel werken?
Vergeet je niet te abonneren op mijn podcast via bijvoorbeeld Itunes, als je op de hoogte wilt blijven van de allernieuwste afleveringen. En schroom niet om een linkje naar de podcast te delen met jouw familie of vrienden, als je denkt dat deze aflevering mogelijk waardevol voor ze kan zijn.
Diëten werken wel? Wat bedoel ik daarmee?
Als ik schrijf over nooit meer op dieet gaan, dan krijg ik doorgaans veel reacties van mensen die schrijven: ik volg nu dit of dat eetpatroon en het werkt! Misschien heb je dat zelf ook, of je hebt het in het verleden gehad, dat je iets deed en dacht: hé, dit werkt!
Je valt namelijk af, en dat is de enige manier waarop we deze interventies bekijken. We kijken naar het resultaat op de weegschaal, en niet naar de verdere resultaten.
Het lastige is: dat maakt dat we telkens geneigd zijn om weer opnieuw aan dat soort dingen te beginnen. We hebben namelijk de ervaring dat ze op het begin inderdaad kunnen werken. En alleen al starten aan een nieuw dieet of een nieuwe lijnpoging veroorzaakt daarom ook echt een soort initiële high.
De metafoor van de busreis
Stel je even voor dat je in een bus stapt, en je bent helemaal enthousiast, want je gaat een nieuwe reis beginnen, en je hebt van heel veel mensen gehoord dat het een geweldige reis is.
Dat kan de intermittent-fasting-bus zijn, of de keto-bus, of de intuitive-fasting-bus, zoals het nieuwste hype-dieet genoemd wordt. Je stapt dus in die bus en je bent helemaal enthousiast: dit gaat het worden!
Je vertrekt op reis en je merkt gaandeweg dat het best een prima busreis is, je hoeft niet te veel te pauzeren, je kunt het wel volhouden. Je merkt dat de bus steeds dichter bij zijn bestemming (bijvoorbeeld je doelgewicht) komt.
Het bijzondere is, als je bij die bestemming bent, dan is het een beetje alsof je er wel bent, maar je in de bus blijft zitten. Die bus blijft daar misschien even staan, en je denkt: ok, ik ben gearriveerd, fijn!
Maar voordat je de kans hebt om uit te stappen en te settelen op die nieuwe bestemming, besluit de bus om te draaien en terug te keren naar waar hij vandaan kwam. Wat ik daarmee probeer te beschrijven is het jojoën als we dit soort interventies doen.
2 verschillende oorzaken van jojoen
De meeste diëten werken uiteindelijk omdat we er minder door gaan eten. Of je nou bepaalde voedselgroepen uitsluit, of je besluit dat je op bepaalde momenten niet eet, eigenlijk werken al die interventies op dezelfde manier. Je eet minder en daardoor val je af.
Het lastige is dat minder eten niet iets is waar ons lichaam op de langere termijn mee kan dealen. We merken dat ons lichaam daarop gaat reageren door ons metabolisme te vertragen. Als jouw lichaam te lang minder binnenkrijgt dan ze nodig heeft, dan denkt ze: dit is gevaarlijk, misschien blijf ik op deze manier wel niet in leven! Je lichaam reageert vervolgens door haar metabolisme te verlagen, en zo zichzelf te beschermen.
1. Je lichaam werkt als een thermostaat
Je lichaam is een beetje als een thermostaat. Je interne thermostaat wil je lichaam op een bepaald gewicht houden, net als de thermostaat in je huis de boel op een bepaalde temperatuut houdt. Je kunt dan wel een raam openzetten, waardoor de temperatuur opeens lager wordt, maar de thermostaat in jouw huis reageert daarop door de verwarming aan te zetten.
Zo is het ook een beetje met jouw lijf. Als je lichaam merkt dat je afvalt, dat je minder energie binnenkrijgt dan je nodig hebt, dan reageert jouw lichaam.
Dit is bijvoorbeeld aangetoond bij de ‘The Biggest Loser study'. In deze studie keken ze naar de deelnemers van het Amerikaanse programma ‘The biggest loser'. Ze hebben gezien dat het metabolisme maanden nadat ze deelnamen aan dit afvalprogramma honderden calorieën lager lag dan voor ze begonnen. Deze mensen verbrandden na het programma veel minder calorieën per dag.
"Dat is ook waarom mensen soms het gevoel hebben, dat ze bijna niks kunnen eten zonder aan te komen. Dan klopt er iets niet, want jouw lichaam heeft blijkbaar het idee dat ze nog in een soort hongersnood zit."
Saskia Koopman
2. Diëten zorgen voor obsessief nadenken over eten
De andere reden voor jojoën is een psychologische reden. Wat je heel vaak ziet is dat de interventies die we doen om gewicht te verliezen helemaal niet zo leuk zijn. Iemand schreef me vandaag een berichtje hoeveel ze was afgevallen door een koolhydraatarm dieet. Op een gegeven moment was ze met die bus aangekomen op de bestemming, en wilde ze weer een beetje gaan leven.
Ze zou het toch wel fijn vinden om af en toe een taartje te kunnen eten, of iets anders lekkers, en niet obsessief de menukaart te lezen als ze uit eten gaat. Ze wilde niet de hele tijd bezig zijn met die regels.
Dat is wat je vaak ziet gebeuren: we doen dingen die helemaal niet leuk zijn. Daarom zijn ze niet alleen niet vol te houden, ze zorgen ook voor heel erg denken in goed en fout als het gaat om eten. We gaan een soort innerlijk gevecht voeren met onszelf.
En afvallen met een aanpak gericht op de psychologie van eten?
Er zijn tegenwoordig steeds meer psychologische aanpakken om af te vallen. Bijvoorbeeld de virtuele maagband, of het programma Skinnyminds. Daarbij wordt gezegd dat ze je mindset gaan aanpakken, waardoor je gaat afvallen.
"Het lastige daarin is, zolang het doel gewichtsverlies is, zal je alsnog obsessief gaan nadenken over eten. Is dit goed voor me? Wil ik het echt wel? Maar wil ik het echt wel nu?"
Dit kun je ook een beetje herkennen als je net begint met intuïtief eten. Je gaat dan bijvoorbeeld aan de slag met de hongerschaal. Je vraagt je continu af hoeveel honger je eigenlijk hebt, en of je iets wel mag eten als je geen fysieke honger hebt. We kunnen dan heel erg in discussie komen met onze gedachten, en daardoor eten heel moeilijk maken.
Daarom vindt ik het zo belangrijk om het intuïtieve eten allereerst te starten met onvoorwaardelijke toestemming. Is dat eng? Zeker! Maar wel ontzettend belangrijk in dit proces. Ook, om te voorkomen dat je van intuïtief eten een dieet gaat maken.
Fysieke én mentale restrictie speelt een rol
Ik ontving hierover recentelijk een goede vraag van een Blij Dieetvrij club-lid. Ze gaf aan dat ze het heel moeilijk vond, want zodra ze aan de slag ging met haar mindset, dan herkende ze heel erg alles wat ze had aangeleerd in eerdere gewichtsinterventies.
Ze had het gevoel dat ze iets moest doen om zichzelf tegen te houden met eten. Dit noem ik ook wel een mentale restrictie.
Een fysieke restrictie is als je jezelf niet toestaat om bepaalde voedingsmiddelen te eten, en bij een mentale restrictie sta je jezelf wel toe om iets te eten, maar merk je heel erg dat je het niet oke vindt wat je doet. Je voelt in je hoofd de oordelen over wat je eet.
“Eigenlijk werkt zo'n mentale restrictie net zo averechts als een fysieke restrictie. Als je heel erg te maken hebt met die innerlijke dialoog, met dat debat in je hoofd over of je iets wel of niet zou moeten eten, en of dit wel het juiste moment is, ook dan zal je merken dat die restricties averechts gaan werken."
Saskia Koopman
Hoe voorkom je die innerlijke discussie?
Even terug naar de oorzaken voor jojoën: de ene reden is fysiek (jouw metabolisme vertraagt), de andere is dus mentaal (je gaat obsessiever nadenken over eten). Als je iets doet om af te vallen, dan zal je merken dat dat heel erg veel chaos kan veroorzaken in je hoofd.
De vraag is dan ook, hoe je hier uitkomt? Want als je stopt met diëten dan is niet meteen die innerlijke discussie uitgeschakeld!
Leer af te gaan op jouw lichaamssignalen in plaats van op je gedachten
Intuïtief eten draait uiteindelijk om reageren op de signalen van je lichaam. Dat is iets wat we vaak niet met de paplepel ingegoten krijgen. Dat is iets wat we vaak heel moeilijk vinden.
We leven in een maatschappij die heel erg gefocust is op wat ook wel de mannelijke energie genoemd wordt. Rationeel nadenken, presteren, werken, bezig zijn, succes behalen. Wat we nodig hebben om uiteindelijk liefdevol te kunnen eten, is dat we ruimte gaan geven aan de vrouwelijke energie.
Als we een discussie opmerken in ons hoofd, dan helpt het niet om tegen onszelf te zeggen dat we die discussie niet mogen voeren.
"Dus de vraag is of je jezelf op die momenten juist kunt helpen door aanwezig te zijn in je lichaam, en niet vanuit gedachten rondom eten te reageren, maar vanuit fysieke signalen."
Maar een emotionele behoefte voel je toch ook in jouw lijf?
Soms zul je merken dat je verlangt naar eten vanuit een emotionele behoefte, en dat is ook oke. Het kan best wel zijn dat je geruststelling nodig hebt, of dat je merkt dat je lichaam onrustig is. Je merkt dat je iets nodig hebt om te ontstressen of te ontladen van een dag vol spanning.
We zijn geneigd om dat af te wijzen, omdat de dieetcultuur zegt dat emotie-eten ontzettend slecht is en dat je dat echt niet moet doen. Maar dat is uiteindelijk niet helpend. De liefdevolle manier om daarmee om te gaan is door te onderzoeken of je die signalen in je lichaam kunt oppikken en of je steeds meer kunt reageren op die signalen. Kun je gedurende de dag steeds meer aanwezig zijn in je lijf? Kun je jezelf aanleren om die signalen niet alleen op te pikken, maar ze ook als waardevolle signalen te zien en erop te reageren?
En heel eerlijk: dat vraagt soms dingen van ons die we gewoon niet gewend zijn om te doen.
“Een stukje dagelijks vertragen is iets wat we als doeners heel erg lastig vinden. En ook in mijn eigen proces merk ik dat dat echt een soort van missende schakel was. Kan ik mezelf aanleren om steeds meer aanwezig te zijn in mijn lijf, zodat ik mezelf kan helpen om niet telkens vanuit mijn hoofd beslissingen te blijven maken? Kan ik echt gaan vertrouwen op dat wat mijn lichaam me aangeeft als behoeftes?"
Saskia Koopman
Hoe leer je dat: luisteren naar jouw lijf?
Iemand vroeg me laatst: hoe kan ik dat dan leren, ik vind dat heel moeilijk? Dat is een van de redenen dat ik begin dit jaar ben gestart met module 7 in de Blij Dieetvrij Club, vertrouwen op jouw lijf. Dat is een module waarin je stap voor stap gaat onderzoeken hoe jij jezelf kunt helpen om in contact te komen en te blijven met je lijf.
Er wordt weleens gezegd: ga mediteren, ga breathwork doen. Maar eerlijk is eerlijk: sommige dingen passen bij je, en andere niet. En dat is meteen ook het probleem. Je moet jezelf gaan helpen om te onderzoeken wat voor jóu daarin helpt. Wat is voor jou een fijne manier om in contact te komen met je lijf. Is dat met bewegen, met ademen, met oefeningen rondom voelen?
In die nieuwe module ga je een reis maken waarin je dat onderzoek gaat doen. Je gaat aan de hand van concrete oefeningen onderzoeken hoe je jezelf kunt helpen om gedurende de dag in contact te blijven met je lijf en te gaan vertrouwen op je lijf.
Op de momenten dat je dus dat innerlijke gevecht voert over eten bijvoorbeeld, dat je jezelf kunt helpen door in je lichaam te zijn en te vragen waar je behoefte aan hebt. En ook steeds beter bij jezelf te snappen hoe je jezelf daarin kunt helpen.
Hoe leer je dat: luisteren naar jouw lijf?
Mocht je hiermee aan de slag willen, weet dat je hier meer informatie kunt vinden over de Blij Dieetvrij club. Voor een paar tientjes kun je al aan de slag met deze module.
Je kunt hem op je eigen tempo volgen, je kunt gaandeweg vragen aan me stellen, en we doen maandelijkse live-sessies waarin we met oefeningen aan de slag gaan om in contact te komen met je lijf. In de Blij Dieetvrij club zitten inhoudelijke sessies waarin we met vragen aan de slag gaan, maar er zitten juist ook live-sessies in waarin we met dit soort dingen gaan oefenen.
Dus wees welkom als je merkt dat je dat innerlijke gevecht in je hoofd herkent, of als je bijvoorbeeld merkt dat je de theorie van intuïtief eten wel snapt maar het heel moeilijk vindt om toe te passen. Dan kan dat zomaar liggen in het stukje luisteren naar je lichaam.
