Waarom is het toch zo moeilijk om dat verlangen om dun te willen zijn los te laten? In deze podcast ga ik het hebben over de echte reden waarom we zo graag slank willen zijn.
Ik merk dat dit een terugkerende vraag is van vrouwen die zich proberen te verzetten tegen het altijd maar bezig zijn met dunner worden, of het verlangen naar een dunner lijf. Ze weten zelf dat het niet zo veel zin heeft, en toch merken ze op dat het verlangen naar dunner zijn, of slanker zijn, heel erg hardnekkig is. Als ik hier vragen over krijg, dan praten we vaak over de dieetcultuur, die ons aanleert dat slank zijn beter is.
Ik heb hier wat nader onderzoek naar gedaan. Waar komt dat hele construct vandaan? Waar komen deze ideeën vandaan?
En daar gaan we het in deze podcast over hebben!
beluister als podcast - Seizoen 2 Aflevering 14
De echte reden waarom we zo graag slank willen zijn
Vergeet je niet te abonneren op mijn podcast via bijvoorbeeld Itunes, als je op de hoogte wilt blijven van de allernieuwste afleveringen. En schroom niet om een linkje naar de podcast te delen met jouw familie of vrienden, als je denkt dat deze aflevering mogelijk waardevol voor ze kan zijn.
Is het niet slechts een kwestie van geaccepteerd willen worden?
Het is heel logisch dat we verlangen naar dunner zijn, of gezonder zijn, omdat we diep van binnen graag geaccepteerd willen worden, leuk gevonden willen worden, geliefd en gewenst. En dat is eigenlijk een hele basale behoefte, die logisch is als mens.
Als we kijken naar de evolutie, en wat onze kans op overleven vergroot, dan is het sociale aspect heel belangrijk. Wat dat betreft kun je daarmee al iets verklaren.
De vraag is wel, waar komt deze ‘dunner is beter’ overtuiging eigenlijk vandaan? Wat is de origine van de dieetcultuur?
De dunner-is-beter overtuiging
De ‘dun is beter’ overtuiging gaat er over dat mensen in een slanker lichaam worden gezien:
- als superieur;
- als mensen met meer zelfcontrole;
- als mensen die gezonder zijn, dan zij die in dikke lichamen leven.
Dik zijn als objectieve beschrijving, zonder vooroordelen
Ik bedoel het woord dik niet als een belediging, maar als een objectieve beschrijving van iemands lichaam. Als je jezelf ziet als dik en je wordt vaak dik genoemd, dan hoop ik dat je dat woord ook steeds meer zo mag gaan zien. Als gewoon een objectieve beschrijving van jouw lijf, en niet als iets negatiefs. Net als wanneer we praten over lange mensen, of kleine mensen, het zijn allemaal omschrijvingen van lichaamsvormen.
Ik leef al wat langer in de anti-dieet-wereld, en de woorden dun en dik betekenen voor mij niets negatiefs meer. Maar als je je net gaat verdiepen in deze wereld, dan heeft het woord dik voor jou misschien nog wel een negatieve lading.
Ik wil aangeven dat als ik in de podcast het woord dik gebruik, dat ik dat bedoel als objectieve omschrijving. En dat het niets zegt over al die andere dingen die we er vaak zelf bijhalen, de vooroordelen over dikke mensen. En dat is ook precies wat het is, het zijn alleen maar vooroordelen. Ons brein probeert mensen in hokjes te plaatsen, en blijkbaar is er iets dat ons heeft aangeleerd dat we dikke mensen in een bepaald hokje moeten plaatsen. In deze podcast gaan we dus kijken waar dat vandaan komt.
Hoe is de slank is beter overtuiging ooit ontstaan?
We gaan de geschiedenis induiken! Rachel Molenda schreef op haar blog over de wortels van de dieetcultuur. We gaan daar in duiken, zodat je hopelijk een antwoord vindt op de vraag waarom we zo graag slank willen zijn.
"Voor een heel groot deel is de dieet-cultuur geworteld in racisme, seksisme en onderdrukking vanuit de maatschappij als geheel."
Saskia Koopman
Dit begon in de jaren 1850. Toen werd voor het eerst verkondigd dat matiging rondom eten iets goeds was, en elke vorm van "overmaat" werd afgekeurd.
Een aantal bekende personen speelden hierin een belangrijke rol:
- Hippocrates probeerde het geloof te verspreiden dat vetheid een ziekte was.
- Sylvester Graham (de uitvinder van de vrije saaie graham crackers) pleitte voor de ontkenning van plezier, en hij benadrukte hoe belangrijk het was dat we ons als mens konden beheersen. Dingen moesten redelijk zijn, en niet emotioneel. Hij probeerde onze seksuele driften en verlangens te stoppen. Dit stond ook wel bekend als een ontkenning van plezier. Hij geloofde dat het eten van vlees en vet voedsel de lust verhoogde. Hij gaf in plaats daarvan de voorkeur aan ongezouten tarwemeel (waarmee de door hem uitgevonden graham cracker werd bereid).
Genieten, en genot ervaren, was not done
Je kan nu al zien hoeveel van deze ideeën nog steeds bestaan in de kern van de dieetcultuur. We vinden nog steeds dat je niet mag genieten van eten. We hebben het over guilty pleasures, alsof je je schuldig moet voelen als je geniet van eten.
Te veel genot, dat is niet goed. Weet dat dat iets is wat je dus is aangepraat door de heer Graham!
Als je lid bent van de Blij Dieetvrij Club dan ga je sowieso merken dat juist het stukje genot heel erg belangrijk is. Genot is iets waar we ons als mens van nature naartoe bewegen. Het stimuleert bepaalde centra in ons brein en het zorgt voor ontspanning van ons zenuwstelsel.
Je kunt je voorstellen dat wanneer je dat jezelf gaat ontzeggen, dat jouw lichaam daarop reageert.
"Als je weinig geniet, van eten of van andere dingen, dan kan dat er voor zorgen dat je je gaat overeten. Jouw emmertje van genot schreeuwt op dat moment: geef me iets om van te genieten!"
Guilty pleasures en alleen genieten, mits...
Het is heel bijzonder dat er rondom eten een cultuur is ontstaan, waarbij je alleen maar mag genieten van traktaties die niet te veel koolhydraten bevatten, of die niet zijn gezoet met suiker maar met een alternatief daarvoor. “Schuldvrije tussendoortjes.”
Ik heb mezelf daar ook schuldig aangemaakt, met mijn Blij Suikervrij boek en vorige bedrijf. Dat is ooit de reden geweest voor mij om te gaan onderzoeken wat maakt dat ik me zo onrustig voel rondom eten. Meer daarover in deze podcast!
De mythe van dik zijn en geen zelfcontrole hebben
In de Eerste Wereldoorlog was er een groot gebrek was aan voedsel. Om daar mee om te gaan, werd er gekeken naar controle en je inhouden rondom eten. Dat werd sindsdien gezien als iets positiefs. Als je dik was, dan was dat een teken van moreel falen, je werd afgekeurd omdat je je blijkbaar niet kon beheersen.
Dat is heel bijzonder, want onze eetlust is natuurlijk een biologische basisbehoefte, we hebben het nodig. Vanuit die tekorten werd echter gepromoot dat je je "in moest houden". Iets wat indruist tegen onze natuurlijke driften.
Nu leven we in een tijd waarin voedseltekorten nog steeds een realiteit zijn in veel te veel delen van de wereld. Maar voor de meeste mensen, en voor jou als je deze podcast luistert, is de kans heel klein dat je daarmee te maken hebt. Toch zien we dik zijn nog als iets negatiefs, en die overtuiging werd dus meer dan 100 jaar geleden geboren. "Zit je in een dik lichaam? Dan heb je geen zelfbeheersing”.
Van daaruit is die mythe ontstaan, dat als we dik zijn we geen zelfcontrole hebben, ons niet kunnen inhouden.
Een voller lijf als vruchtbaar en welvarend
In de tijd daarvoor werd er heel anders gekeken naar dik zijn. Toen was het een teken van vruchtbaarheid en welvaart.
Kijk maar eens naar oude beeldjes van vrouwen en godinnen. Of denk aan de schilderijen van Rubens!
Maar er is dus ergens een omslag geweest in de geschiedenis, onder andere veroorzaakt door die voedseltekorten, waardoor men er heel anders naar ging kijken...
De ontwikkeling van standaard-maten
Er is nog iets anders in de jaren 1800 gebeurd. Het maken van kleding werd steeds fabrieksmatiger. Daarvoor werd kleding altijd op maat gemaakt. Vanaf de jaren 1820 werd de textiel- en kledingproductie echter gemechaniseerd, er kwam steeds meer kant-en-klare kleding in gestandaardiseerde maten. Dat is handig, en het maakte het maken van kleding een heel stuk goedkoper.
Maar het zorgde er ook voor dat bepaalde mensen werden uitgesloten van reguliere kledingwinkels. Het idee dat je naar een plus-size winkel moest gaan, dat bracht natuurlijk extra schaamte met zich mee.
Dat geeft heel veel vrouwen het idee dat er iets niet oké met ze is, omdat ze niet in de standaard maten vallen. Het nare is dat hierdoor het idee is ontstaan dat jouw lichaam in de kleding moet passen, in plaats van dat de kleren jouw lichaam moeten passen. En toch zie je dat dit nog steeds meespeelt in het waarom van slank willen zijn.
“We willen graag in de standaard H&M broek passen. En als we niet in die standaard maten vallen dan is ons lichaam dus "niet oké". Dit idee hebben we als maatschappij zelf gecreëerd."
Saskia Koopman
Wat de dieetcultuur te maken heeft met racisme
Wat ik nog niet heb verteld is dat de dieetcultuur ook werd geboren als een daad van racisme. We zien een stukje origine in het feit dat rond 1850 - 1900 er steeds meer Amerikanen in de grote steden kwamen wonen. Dat zorgde ervoor dat er minder banen beschikbaar waren. De witte middenklasse was op zoek naar manieren om hun dominante positie te bevestigen, zodat ze de banen konden claimen. Ze merkten dat het hielp als ze zich konden afzetten tegen de immigranten.
Lichaamsgrootte was een belangrijke onderscheidende factor in vergelijking met immigranten. Je ziet vaak dat witte mensen van nature slanker zijn dan niet-witte mensen. Van daaruit werd "dunheid" een teken van hogere sociale status en werd dik zijn gemarkeerd als iets dat niet goed was. Ook dat speelt nog een belangrijke rol in dit geheel.
Dieetcultuur als vorm van seksisme
De dieetcultuur is ook een manier om ons als vrouwen klein te houden. In Module 6 van de Blij Dieetvrij Club (De Feeling Worthy Intensive) gaat het voor een deel ook over het verschil tussen het patriarchaat, de mannelijk geleide maatschappij, en hoe we ons als vrouwen op bepaalde manieren klein houden.
Naomi Wolf vertelt hierover in haar boek "The Beauty Myth". Daarin beschrijft ze hoe vrouwen al honderden jaren bezig zijn met manieren vinden om aan het schoonheidsideaal te voldoen. Door de aandacht en tijd die we daarin stoppen, hebben we niet de tijd of energie om dingen op te schudden, het patriarchaat te breken of onze politieke macht in de wereld uit te oefenen.
"Er gaat zoveel tijd van vrouwen naar het zorgen maken over rimpels, cellulitis, hun buik, hun vetkwabbetjes... Kun je nagaan wat vrouwen zouden kunnen doen in al die tijd?"
Vetfobie en stigmatisering in de 21ste eeuw
Ik hoop dat je langzaamaan een beetje snapt waar dit vandaan komt, dat verlangen om dun te zijn.
Het lastige is dat dikke mensen nog steeds worden gediscrimineerd, en dat het in de gezondheidszorg nog steeds zo is dat het al heel snel wordt bestempeld als probleem dat je eerst moet oplossen voordat er naar andere klachten wordt gekeken.
Er zijn nog steeds vooroordelen en ideeën over dik zijn. Zoals dat dik zijn niet goed is, dat dik zijn niet gezond is (terwijl hallo Health at every size!) dat dik betekent dat je geen zelfcontrole hebt.
Vet op de botten
Terwijl dik ook kan betekenen dat je welvarend bent, dat je vruchtbaar bent. Als we als vrouwen te weinig vet op ons botten hebben, dan kan onze menstruatie er mee ophouden. Onze natuurlijke lichaamsprocessen zeggen dan, dat menstrueren te veel energie kost. Dat is hoe problemen in onze menstruatie kunnen ontstaan, omdat we bang zijn voor vet en we proberen de laatste vetlaagjes van ons lichaam af te trainen, terwijl ons vrouwelijk lijf die vetlaagjes eigenlijk zo nodig heeft om te floreren.
Oude ideeën die generaties lang mee gaan
Misschien vraag je je af hoe het kan dat bewegingen die 200 jaar geleden zijn begonnen nog steeds bestaan? Het is niet zo gek dat we dingen van de ene naar de andere generatie doorgeven. Als je dingen uit je moeders mond hoort komen, dan neem je die aan als feiten.
Bij mij thuis was het ook zo dat dik zijn heel erg gezien werd als ongezond. Omdat je de mensen om je heen liefhebt neem je hun ideeën zonder twijfel voor waar aan.
Gelukkig zijn er steeds meer onderzoeken die laten zien dat dit niet altijd hele handige dingen zijn om te geloven, en dat je ook prima gezond kunt zijn in een dik lijf.
En als je blijft strijden tegen je dikkere lijf, dat je dan mogelijk je hele leven lang blijft strijden. Als je probeert om je lichaam onder een voor jou natuurlijk vetset punt te krijgen, dan reageert jouw lichaam telkens weer.
Mijn buik werd ronder en zachter tijdens de pandemie
Ik wil het nog even hebben over je lichaam omarmen, en het lastig vinden om het verlangen om dun te zijn los te laten.
Ik ben sinds de start van de pandemie een aantal kilo’s aangekomen. Ik hoor dat veel vrouwen dat herkennen. Onze patronen zijn doorbroken, we hebben veel stress ervaren. En stress zorgt er nou eenmaal voor dat we gaan eten. Eten stelt ook ons zenuwstelsel gerust.
Mijn buik is de afgelopen periode wat zachter geworden en wat voller. Ik hoor dat van veel vrouwen!
En soms blijft dat heel erg een lichaamstrigger: soms blijft dat de wens triggeren om toch maar weer af te vallen. Ik heb daarom besloten om in april in de Blij Dieetvrij Club een nieuwe workshop te organiseren, genaamd ‘Belly love: meer liefde voelen voor jouw buik'.
Onze buik zal gedurende ons leven veranderen.
- Misschien is je buik sinds je puberteit voller geworden?
- Misschien is dat pas later gekomen na jarenlang diëten?
- Misschien is jouw buik veranderd door een zwangerschap, en herken je je eigen buik niet meer?
- Het kan ook zo zijn dat jouw buik is veranderd tijdens deze hele pandemie, en merk je dat het een doorn in je oog is omdat je vindt dat je er iets mee moet?
Belly love workshop
Ik wil je in deze workshop helpen om meer respect voor je buik te ontwikkelen, zodat langzaam de liefde voor je buik kan groeien.
We kijken niet alleen naar mogelijke gedragspatronen die je nu hebt (zoals het intrekken van je buik), maar we kijken ook naar waardevolle oefeningen die je kunt doen om die patronen te doorbreken. Want liefde groeit als we stoppen met fixen van bepaalde lichaamsdelen, en als we starten met zoeken naar respect en bouwen aan liefdevolle gewoontes.
Je kunt deze workshop volgen als je lid wordt van de Blij Dieetvrij Club. Hij is onderdeel van de materialen die je kan vinden op de membersite!